Veel mensen hebben er last van, 'perfectionisme'.
Wat doet het met ons geluk? En wat doet het met onze gezondheid?
Perfectionisten hebben een zware rugzak op hun schouders genomen , die ze niet kunnen legen omdat ze ermee 'vergroeid' zijn. Vaak is het in de kindertijd ontstaan. Als baby kom je 'vrij' op de wereld . Een wereld waarin 'presteren en moeten' de norm is.
Ouders zijn druk, het kind moet goed zijn best doen en wordt zwaar gestimuleerd maximaal te presteren. Het kind leert vooral door het gedrag van zijn ouders en omgeving na te doen. Het past zich aan aan de normen die gesteld worden. En vaak zijn die: 'Het kan altijd beter'.
Maar het kan ook zijn dat het kind om wat voor reden dan ook onvoldoende aandacht en liefde ervaart. En het heel erg zijn best doet om aandacht en liefde te krijgen door braaf en flink te zijn .
Maar het kan ook zijn dat het kind wordt gepest, of 'hoog sensitief' is. Of dat het te maken krijgt met een scheiding en zich ineens verantwoordelijk of zelfs schuldig voelt, gaat 'zorgen' voor een ouder. Allemaal voedingsbodems voor perfectionisme. Het ene kind wordt ermee geraakt, het andere niet.
Als een kind eenmaal heeft geconcludeerd dat het 'niet goed genoeg' is, is het perfectionisme geboren. Vanuit het 'denkschema' (de bril van) 'ik ben niet okee' kijkt en beoordeelt het de wereld . Het heeft een manier van denken en doen ontwikkeld met als doel: graag gezien en aanvaard worden. Maar dan met een probleem erbij want het is geen keuze, het is 'moeten'. 'Ik moet' klinkt als dwang en komt niet van binnenuit maar van buiten jezelf. Vervolgens legt het de lat voor zichzelf hoog, (soms ook voor anderen) kan er niet bij, voelt zich niet okee en komt in een vicieuze cirkel.
Doorgeslagen perfectionisme is een voorspeller van dwangstoornissen, burn outs en depressies.
Hoe herken je het en wat doet het met ons geluk?
Volwassen perfectionisten herken je aan 'bevestigingsdrang', feitelijk de kern waar het om draait. Vanuit de gedachte 'ik ben niet okee' hebben perfectionisten continue bevestiging nodig van andere mensen, omdat ze zichzelf die bevestiging niet kunnen geven. Ze vinden zichzelf niet okee, feitelijk is dat het wat ze voortdurend tegen zichzelf zeggen. Als je dat maar vaak genoeg doet geloof je het ook.
Uitstel gedrag, besluiteloosheid ('kiezen is verliezen'), moeten, de lat (te) hoog leggen en dus faalangst kweken, piekeren, alles onder controle willen houden, laag zelfbeeld (omdat ze zich vergelijken met anderen die beter en knapper zijn), en veel denken zijn symptomen van perfectionisme. Meestal hebben ze last van een 'kritisch stemmetje' dat telkens de kop op steekt. Maar ook in hun omgeving zien zij als eerste wat er 'niet goed is' in plaats van 'wat wel goed' is. De afwasmachine pakken zij als het ware het liefst zelf in en als iemand anders het doet corrigeren zij vaak, achteraf en het liefst ongemerkt.
In relaties is er sprake van bindingsangst, waar aanvankelijk gelijkwaardigheid was offert de perfectionist zich makkelijk op en gaat graag over tot 'zorgen voor' de partner. Maar ook voor vreemden is hij ruimhartig. Het kan er allemaal bij, assertief is hij niet. Perfectionistische managers kunnen slecht delegeren en moeilijk negatieve feedback geven. Hoe jammer want ook dit is goed te leren.
Het is de perfectionist niet vreemd af en toe 'to do' lijstjes te hebben, een briefje op het nachtkastje voor het geval ze iets te binnen schiet wat nog moet gebeuren, want dan pas kunnen ze slapen en hebben ze rust ! Dus 'rust' is eigenlijk hun hoogste doel..
De perfectionist meldt zich pas met 40 graden koorts ziek en roept even zo vrolijk ‘morgen ben ik er weer!’ Minimaliseren (het stelt niets voor wat ik doe) is ook een soort patroon. De perfectionist heeft een te groot verantwoordelijkheidsgevoel, kan moeilijk grenzen stellen, neemt veel werk op zich tot hij niet meer kan. 'Doorgaan en nooit opgeven' is zijn motto (opgeven is voor losers) en ook precies de reden voor een 'burn out', want op een bepaald moment haakt het lichaam af. Schuldgevoelens en angst steken de kop op. En pas nadat deze gevoelens overwonnen zijn kan herstel beginnen.
Wat doet het met onze gezondheid?
Perfectionisme zorgt voor langdurige stress. Nou hoeft stress niet verkeerd te zijn, gezonde stress is prima, als je er positief tegenaan kijkt. Maar de perfectionist doet dat niet. De perfectionist heeft langdurig stress waar hij aan gewend is geraakt en die hij al lang niet meer voelt.
Bij stress reageert het lichaam alsof er een 'noodsituatie' is, zodat het in de 'fight or flight' modus gaat staan. Adrenaline, cortisol en meer chemische stofjes worden in ons lichaam rondgestuurd en worden a.g.v. 'de noodsituatie' in werking gezet. Alle energie, de suikers die je bloed in gestuurd zijn om 'de strijd' aan te kunnen, gaan naar de vitale functies die in deze modus zeer actief worden gemaakt, zodat het hart sneller kan pompen, de longen van meer zuurstof worden voorzien, en dergelijke. En dat gaat weer -ten koste-van het functioneren van onze andere organen (het lichaam kan nou eenmaal niet alles) , zoals bijvoorbeeld onze huid, spijsvertering en darmen... Kortom: langdurige stress is niet gezond.
Daarom is het zo belangrijk dat jij goed op jouw gezondheid past en je niet laat overspoelen met stress. En dat je actief leert omgaan met de stress. Dit kun je op verschillende manieren doen, je kunt aan de ene kant meer aan ontspanningsoefeningen ( zoals yoga, meditatie of ademhalingsoefeningen) werken om zo voor een ontspannen en uitgeruste geest te zorgen. Aan de andere kant kun je gaan sporten of wat vaker een rondje te lopen, want lichamelijke activiteiten zijn ook een goede manier om stress te verminderen. Net als voldoende slaap.
Ik help je graag!
